Kontent qismiga oʻtish

Birinchi Isonzo jangi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Birinchi Isonzo jangi
Birinchi jahon urushining bir qismi

Isonzoning o'n bitta jangi. 1915-yil iyun. 1917-yil sentabr
Sanalar 1915-yil 23-iyun-7-iyul
Urush yeri Isonzo daryosi, Shimoli-g'arbiy Sloveniya
Natija Italiya g'alabasi
Qoʻmondonlar
Italiya Qirolligi Luigi Cadorna
Italiya Qirolligi Pietro Frugoni
Italiya Qirolligi Emanuele Filiberto
Avstriya-Vengriya Archduke Friedrich
Avstriya-Vengriya Franz Conrad von Hötzendorf
Avstriya-Vengriya Archduke Eugen
Avstriya-Vengriya Svetozar Boroevich
Avstriya-VengriyaGéza Lukachich von Somorja
Avstriya-VengriyaGuido Novak von Arienti
Kuchlar
225, 000:
18 diviziya
252 batalyon
111 otliq qoʻshin
700 miltiq
115, 000:
8 diviziya
84 batalyon
13 otliq
356 miltiq
Yoʻqotishlar
15, 000 10, 000

Birinchi Isonzo jangi 1915-yil 23-iyundan 7-iyulgacha boʻlgan Birinchi jahon urushida Italiya va Avstriya-Vengriya qoʻshinlari oʻrtasida shimoli-sharqiy Italiya frontida boʻlib oʻtdi.

Italiya armiyasining maqsadi avstriyaliklarni Isonzo va Socha daryolari va yaqin atrofdagi togʻlardagi mudofaa pozitsiyalaridan haydab chiqarish va Trieste portini egallash edi[1].

Italiyaliklar katta ustunlikka ega boʻlishsa-da, ularning hujumi muvaffaqiyatsiz tugadi, chunki italyan qoʻmondoni Luidji Kadorna jangda artilleriya zarbalaridan keyin frontal hujumlarni qoʻllagan. Avstriya-Vengriyalar tikanli simlar bilan toʻsilgan tepalikdagi pozitsiyalardan turib, Italiya hujumiga osongina qarshilik koʻrsatishga qodir edi.


Italiyaliklar dastlabki muvaffaqiyatlarga erishdilar. Ular qisman Monte Neronni egallab olishdi, keyin Monte Kolovratni ham egallashdi va Plezzo atrofidagi balandliklarni egallab olishdi. Biroq, ular Avstriya-Vengriya qoʻshinlarini Tolmino va Isonzo oʻrtasidagi balandlikdan siqib chiqara olmadilar, bu keyinchalik Kaporetto hujumi uchun qulaylik yaratib berdi. Eng ogʻir janglar Gorizia atrofida sodir boʻldi. Daryo va togʻlarning tabiiy himoyasiga qoʻshimcha ravishda, Oslaviya va Podgorada bastionlar yaratilgan edi. Goriziadagi janglar koʻchama-koʻcha shahar janglaridan iborat boʻlib, artilleriya oʻqlari bilan kesishgan. Italiyaning Re va Casale brigadalari kabi italyan qoʻshinlari shahar atrofigacha oldinga siljishga muvaffaq boʻlishdi, ammo uzoqqa borolmadilar va orqaga qaytishga majbur boʻlishdi. Ular Goriziyaning janubidagi Karst platosida Sagrado va Redipugliyada kichik tayanchlar qildilar, ammo boshqa koʻp ish qila olmadilar.

Avstriya-Vengriya qoʻshinida ikkita qoʻmondon ajralib turdi: 5-togʻli brigada qoʻmondoni general-mayor Geza Lukachich fon Somorya va Redipugliyani qaytarib olgan general-mayor Novak fon Arienti oʻzining 1-togʻli brigadasi bilan 383-togʻni (Plavga qaragan) ham qaytarib olishga erishdi.

Iyul oyi boshida Avstriya-Vengriya beshinchi armiyasi qoʻmondoni general Svetozar Boroevich ikkita armiya boʻlinmasini qabul qildi, bu Italiyaning Avstriya-Vengriya chizigʻini yorib oʻtish harakatlariga chek qoʻydi[2].

Italiyaning yakuniy yutuqlari minimal edi: shimoliy sektorda ular Bovech (Kanin togʻi) ustidagi balandliklarni zabt etishdi; janubiy sektorda esa ular Fogliano Redipuglia va Monfalkone yaqinidagi Kras platosining eng gʻarbiy tizmalarini bosib oldilar.

Bogʻlangan birliklar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Avstriya-Vengriya
5-chi armiya
VII korpus XVI korpus XV korpus
1-piyoda diviziyasi 57-piyoda diviziyasi 61-piyoda diviziyasi 20-piyoda diviziyasi 58-piyoda diviziyasi
17-piyoda diviziyasi 18-piyoda diviziyasi 50-piyoda diviziyasi
187-piyodalar brigadasi 6-togʻli brigada 16-togʻli brigada 14-togʻli brigada 81-Honvéd piyodalar brigadasi
39-Honved piyodalar brigadasi 2-togʻli brigada 12-togʻli brigada 5-togʻli brigada 4-togʻli brigada
10-togʻli brigada 1-togʻli brigada 13-togʻli brigada 7-togʻli brigada 15-togʻli brigada
8-togʻli brigada 3-togʻli brigada
Zaxira
93-piyoda diviziyasi
Bosh qarorgoh
Kostanyevitsadagi VII korpus Dornbergdagi XVI korpus Knezadagi XV korpus
Italiya
2-chi armiya 3-armiya
VII korpus X korpusi XI korpus VI Korpus II korpus
IV Korpus
13-piyoda diviziyasi 14-piyoda diviziyasi 20-piyoda diviziyasi 19-piyoda diviziyasi 21-piyoda diviziyasi
12-piyoda diviziyasi 11-piyoda diviziyasi 4-piyoda diviziyasi 3-piyoda diviziyasi 32-piyoda diviziyasi
7-piyoda diviziyasi 8-piyoda diviziyasi Bersaglieri divizioni Alpini A va B guruhi 29-piyoda diviziyasining yarmi
Zaxira
XIV korpus
29-piyoda diviziyasining yarmi 22-piyoda diviziyasi 28-piyoda diviziyasi 30-piyoda diviziyasi 23-piyoda diviziyasi
27-piyoda diviziyasi 33-piyoda diviziyasi 1-otliqlar diviziyasi 2-otliqlar diviziyasi 3-otliqlar diviziyasi
Komandirlar
Pietro Frugoni Emanuele Filiberto
Bosh qarorgoh
Udinedagi 2-armiya Cerviganodagi 3-armiya
Solkan (chapda) va Isonzo
Socha (Isonzo) da Avstriya-Vengriya xandaqi
  1. http://www.tuttostoria.net/storia-contemporanea.aspx?code=966
  2. „arxiv nusxasi“. 2014-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 19-iyul.
  • Österreichisches Staatsarchiv/Kriegsarchiv Wien
  • L’esercito italiano nella grande guerra (1915-1918) I — IV jild / Rim: Nazirio della Guerra — Ufficio Storico, 1929-1974
  • Vazir della Guerra Stato Maggiore centrale — Ufficio Storico. Guerra Italo-Austriaca 1915-18. Medaglie d’Oro . Ikkinchi jild — 1916 yil. Rim: 1923 yil
  • Österreich-Ungarns letzter Krieg 1914-1918 Band II Verlag der Militärwissenschftlichen Mitteilungen Wien 1931-1933
  • Anton Graf Bossi-Fedrigotti: Kaiserjäger - Ruhm va Ende . Stoker Verlag, Graz, 1977 yil
  • http://www.worldwar1.com/itafront/ison1915.htm

Qoʻshimcha oʻqish uchun

[tahrir | manbasini tahrirlash]